فصل دوم رساله دکتری که معمولاً با عنوان “مرور ادبیات” یا “پیشینه پژوهش” شناخته می‌شود، یکی از اساسی‌ترین بخش‌های رساله است. این فصل به بررسی پژوهش‌های پیشین مرتبط با موضوع تحقیق شما می‌پردازد و به خواننده کمک می‌کند تا بفهمد که پژوهش شما در چه چارچوبی از دانش موجود قرار می‌گیرد و چگونه به توسعه یا تکمیل آن کمک می‌کند. هدف اصلی این فصل، شناسایی شکاف‌های موجود در پژوهش‌های قبلی و نشان دادن جایگاه تحقیق شما در پر کردن این شکاف‌ها است.

در ادامه به ساختار و نحوه نگارش فصل دوم رساله دکتری پرداخته می‌شود:

1. مقدمه (Introduction):

این بخش مقدمه‌ای برای مرور ادبیات است و به‌طور کلی توضیح می‌دهد که در این فصل چه موضوعاتی بررسی می‌شوند و چرا مرور پیشینه پژوهش اهمیت دارد.

• معرفی فصل: توضیح دهید که در این فصل به چه موضوعاتی پرداخته خواهد شد و مرور ادبیات چه نقشی در تحقیق شما ایفا می‌کند.
• هدف از مرور ادبیات: توضیح دهید که هدف شما از بررسی پژوهش‌های قبلی چیست و چگونه این پژوهش‌ها به درک بهتر موضوع کمک می‌کنند.

2. مفهوم‌سازی و تعریف مفاهیم کلیدی (Conceptualization and Definition of Key Terms):

در این بخش باید مفاهیم کلیدی و اصطلاحات مهم مرتبط با موضوع پژوهش خود را تعریف کنید. این مفاهیم می‌توانند پایه و اساس چارچوب نظری و مفهومی تحقیق شما باشند.

• تعریف مفاهیم: واژگان کلیدی که در پژوهش شما استفاده می‌شوند را تعریف کنید و معانی آن‌ها را توضیح دهید.
• توضیح نظریه‌ها و مدل‌های مرتبط: نظریه‌ها و مدل‌های مرتبط با مفاهیم کلیدی را توضیح دهید و نشان دهید که چگونه این نظریات در پژوهش شما به کار گرفته می‌شوند.

3. مرور تحقیقات قبلی (Review of Previous Studies):

این بخش مهم‌ترین بخش فصل دوم است که در آن به بررسی و تحلیل پژوهش‌های قبلی مرتبط با موضوع خود می‌پردازید. این مرور باید جامع و کامل باشد و منابع معتبر علمی و به‌روز را پوشش دهد.

• بررسی تحقیقات داخلی و خارجی: به بررسی تحقیقات انجام‌شده در سطح ملی و بین‌المللی بپردازید. بررسی منابع داخلی و خارجی به شما کمک می‌کند که تحقیقات خود را در یک بستر گسترده‌تر علمی قرار دهید.
• تحلیل و نقد منابع: مرور منابع باید به تحلیل و نقد پژوهش‌های قبلی بپردازد. به‌طور دقیق بررسی کنید که چه نقاط قوت و ضعفی در این تحقیقات وجود دارد و چه خلأهایی در آن‌ها دیده می‌شود.
• شناسایی شکاف‌های پژوهشی: یکی از اهداف اصلی مرور ادبیات، شناسایی خلأهای پژوهشی است. بررسی کنید که چه جنبه‌هایی از موضوع هنوز به‌طور کامل مورد بررسی قرار نگرفته‌اند و پژوهش شما چگونه می‌تواند به پر کردن این شکاف‌ها کمک کند. نوشتن فصل دوم رساله دکتری
  

4. چارچوب نظری (Theoretical Framework):

چارچوب نظری به مبانی تئوریکی تحقیق شما اشاره دارد و باید به‌وضوح توضیح دهید که چه نظریات یا مدل‌های علمی در پژوهش شما به کار گرفته شده‌اند.

• نظریات مرتبط: نظریه‌ها و مدل‌هایی که در تحقیق شما مورد استفاده قرار گرفته‌اند را توضیح دهید و نشان دهید که چگونه این نظریات به تبیین مسئله پژوهشی کمک می‌کنند.
• کاربرد چارچوب نظری: توضیح دهید که چگونه از این نظریات برای تبیین روابط بین متغیرها و تحلیل داده‌ها استفاده خواهید کرد.

5. چارچوب مفهومی (Conceptual Framework):

چارچوب مفهومی به نمایش روابط بین مفاهیم و متغیرهای تحقیق شما کمک می‌کند. در این بخش، باید روابط بین مفاهیم کلیدی پژوهش خود را مشخص کنید و نشان دهید که چگونه این مفاهیم در تحقیق شما به هم مرتبط هستند.

• مدل مفهومی: اگر از یک مدل مفهومی برای تبیین روابط بین مفاهیم استفاده می‌کنید، آن را توضیح دهید و از نمودار یا شکل برای نمایش آن استفاده کنید.
• ارتباط بین مفاهیم: توضیح دهید که چگونه مفاهیم کلیدی تحقیق شما به هم مرتبط هستند و این روابط چه تأثیری بر پژوهش شما دارند.

6. مقایسه و تحلیل مقایسه‌ای (Comparative Analysis):

در این بخش می‌توانید پژوهش‌های مختلف را با هم مقایسه کنید و به شباهت‌ها و تفاوت‌های آن‌ها بپردازید. این مقایسه به شما کمک می‌کند که موقعیت تحقیق خود را در مقایسه با سایر تحقیقات مشابه تعیین کنید.

• مقایسه نظریات و مدل‌ها: نظریات و مدل‌های مختلف مرتبط با موضوع تحقیق خود را با هم مقایسه کنید و تفاوت‌ها و شباهت‌های آن‌ها را بررسی کنید.
• نتایج متفاوت یا متناقض: اگر در پژوهش‌های قبلی نتایج متناقضی به دست آمده است، به آن‌ها اشاره کنید و دلایل احتمالی این تناقضات را توضیح دهید.

7. نقد و تحلیل پژوهش‌ها (Critical Review and Analysis):

یکی از وظایف اصلی شما در این فصل، نقد و تحلیل پژوهش‌های قبلی است. این تحلیل باید به‌صورت علمی و منطقی باشد و نقاط ضعف و قوت تحقیقات قبلی را بررسی کند.

• نقد پژوهش‌های قبلی: به‌طور دقیق پژوهش‌های قبلی را نقد کنید و نشان دهید که در چه زمینه‌هایی نیاز به تحقیقات بیشتر وجود دارد.
• تأثیرات پژوهش شما: توضیح دهید که چگونه پژوهش شما می‌تواند به بهبود یا تکمیل مطالعات قبلی کمک کند و چه نوآوری‌هایی در تحقیق شما وجود دارد.

8. خلاصه فصل (Summary of the Chapter):

در پایان فصل دوم، یک جمع‌بندی کلی از مطالب مطرح‌شده ارائه دهید. این جمع‌بندی باید به‌طور خلاصه به مرور ادبیات تحقیق بپردازد و شکاف‌های موجود را مشخص کند.

• مرور نکات کلیدی: به‌طور خلاصه به نکات اصلی که از مرور ادبیات به دست آورده‌اید، اشاره کنید.
• ارائه شکاف‌های پژوهشی: شکاف‌های موجود در پژوهش‌های قبلی را مشخص کنید و توضیح دهید که پژوهش شما چگونه می‌تواند به پر کردن این شکاف‌ها کمک کند.

نکات کلیدی در نگارش فصل دوم رساله دکتری:

1. جامعیت و دقت: مرور ادبیات باید جامع و دقیق باشد و به تمام جوانب موضوع تحقیق بپردازد. از منابع معتبر و به‌روز استفاده کنید تا مرور ادبیات شما کامل و دقیق باشد.
2. تحلیل انتقادی: مرور ادبیات نباید تنها به خلاصه‌نویسی از تحقیقات قبلی محدود شود. تحلیل انتقادی پژوهش‌ها و شناسایی نقاط ضعف و قوت آن‌ها از اهمیت بالایی برخوردار است.
3. پیوستگی مطالب: مطالب باید به‌صورت منظم و پیوسته نوشته شوند. از پراکندگی و عدم ارتباط بین بخش‌ها خودداری کنید.
4. استناد به منابع معتبر: تمامی مطالب و نظریاتی که در این فصل مطرح می‌کنید، باید به منابع علمی معتبر ارجاع داده شود. از نرم‌افزارهای مدیریت منابع مانند EndNote، Zotero یا Mendeley استفاده کنید تا ارجاعات دقیق و کامل باشند.

نتیجه‌گیری:

فصل دوم رساله دکتری که به مرور ادبیات و پیشینه پژوهش اختصاص دارد، یکی از بخش‌های اساسی رساله است. این فصل باید به‌طور جامع و دقیق به بررسی و تحلیل تحقیقات پیشین بپردازد و شکاف‌های موجود در دانش را شناسایی کند. با نگارش دقیق و علمی این فصل، می‌توانید به خواننده نشان دهید که پژوهش شما در چارچوب دانش موجود قرار دارد و چگونه به پیشرفت دانش در این حوزه کمک می‌کند.